दशकौंदेखि चलिरहेको परमाणु विवादको समाधानका लागि अमेरिकाले पेश गरेको प्रस्तावलाई इरानले अस्वीकार गर्ने तयारी गरेको छ। यो निर्णयले मध्यपूर्वमा बढ्दो तनावलाई थप उकास्ने सम्भावना छ।
गत जुन १ मा ओमानी मध्यस्थताबाट प्रस्तुत गरिएको अमेरिकी प्रस्तावमा इरानलाई सीमित यूरेनियम संवर्धनको अनुमति दिइने तर कडा सर्तहरू राखिएको थियो। यस प्रस्तावअनुसार इरानले आफ्ना मुख्य परमाणु पूर्वाधारहरू भत्काउनुपर्ने र क्षेत्रीय संवर्धन संघमा सामेल हुनुपर्ने शर्त राखेको थियो।
तर इरानी अधिकारीहरूले यो प्रस्तावलाई अपर्याप्त भन्दै आफ्नो परमाणु कार्यक्रममाथि पूर्ण नियन्त्रण र स्पष्ट प्रतिबन्ध हटाउने माग गरेका छन्। इरानका परराष्ट्र मन्त्री अब्बास अराघचीले यो प्रस्तावलाई “असंगत र विखण्डित” भनेर वर्णन गरेका छन्।
इरानका सर्वोच्च नेता अयातुल्लाह अली खामेनेईले बुधबार यूरेनियम संवर्धन त्याग्नु देशको हितविपरीत भएको भन्दै अमेरिकी मागलाई पूर्ण रूपमा अस्वीकार गरेका छन्। उनले भनेका छन् कि यूरेनियम संवर्धन छोड्नु “१००%” इरानको विरुद्धमा हुनेछ।
ऐतिहासिक पृष्ठभूमि
यो विवादको जरा २०१५ मा भएको संयुक्त व्यापक कार्य योजना (JCPOA) मा छ, जसले इरानको परमाणु कार्यक्रमलाई सीमित गर्ने बदलामा प्रतिबन्धहरू हटाउने व्यवस्था गरेको थियो। तर २०१८ मा तत्कालीन राष्ट्रपति ट्रम्पले यस सम्झौताबाट अमेरिकालाई फिर्ता लिएपछि इरानले पुनः यूरेनियम संवर्धन सुरु गरेको थियो।
अप्रिल २०२५ देखि सुरु भएको पाँचौं चरणको वार्तामा पनि दुवै पक्षबीच ठोस सहमति बन्न सकेको छैन। अमेरिकाले इरानलाई यूरेनियम संवर्धन पूर्ण रूपमा बन्द गर्न र आफ्नो भण्डार विदेश पठाउन माग गरिरहेको छ भने इरानले आफ्नो मौलिक अधिकारको रूपमा यूरेनियम संवर्धनको हक माग गरिरहेको छ।
यो अस्वीकारले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमा चिन्ता बढाएको छ। युक्रेनले भने यस विषयमा प्रत्यक्ष टिप्पणी गरेको छैन, तर इरानले रुसलाई ड्रोन आपूर्ति गरेकोमा युक्रेनी अधिकारीहरूले आपत्ति जनाइरहेका छन्।
राष्ट्रपति ट्रम्पले इरानलाई कुनै पनि यूरेनियम संवर्धनको अनुमति नदिने भन्दै दृढता देखाएका छन्। ह्वाइट हाउसले वार्ताको तत्कालताका बारेमा जोड दिएको छ र यदि वार्ता असफल भयो भने प्रतिबन्ध वा सैन्य कारबाहीको चेतावनी दिएको छ।
इरानको यो निर्णयले क्षेत्रीय स्थिरतामा नयाँ चुनौती खडा गरेको छ। दुवै देशबीचको अविश्वास र फरक दृष्टिकोणले भविष्यमा कुनै सहमतिको सम्भावनालाई कमजोर बनाएको छ। यस परिस्थितिमा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको भूमिका निर्णायक हुनेछ।
यो लेख हालैका अन्तर्राष्ट्रिय समाचार स्रोतहरूमा आधारित छ।
World Info Nepali is a comprehensive news portal delivering the latest updates in both Nepali and English. We are a part of Worldinfo.news Global, committed to providing accurate, timely, and balanced news from Nepal and around the world.
